Choroby pszczół: ich objawy i leczenie

Choroby pszczół powodują poważne szkody ekonomiczne w pszczelarstwie. Jeśli choroba nie zostanie zidentyfikowana na czas, infekcja rozprzestrzeni się i zniszczy wszystkie kolonie pszczół w pasiece. Ale nawet bez infekcji pszczelarz może spotkać się z wyginięciem pszczół, które na pierwszy rzut oka jest niewytłumaczalne. Takie wyginięcie może nastąpić z powodu niektórych chorób niezakaźnych lub zatruć.

Klasyfikacja chorób pszczół

W przeciwieństwie do innych gałęzi hodowli zwierząt, w pszczelarstwie choroby zakaźne mogą całkowicie zniszczyć pasiekę. Z pszczołami w ogóle dziwna sytuacja. Jedna osoba nic nie kosztuje, ale kolonia to dość droga jednostka. Jednocześnie podejście do chorób pszczół i kurcząt w hodowli drobiu i pszczelarstwa jest podobne, podobnie jak ich metody leczenia: szybkie zniszczenie wszystkich.

Choroby atakujące pszczoły można podzielić na 4 duże grupy:

  • wirusowy;
  • spowodowane przez mikroorganizmy;
  • inwazyjny;
  • niezakaźny.

Choroby różnią się nie tylko objawami, ale także sezonem pojawienia się. Chociaż podział na sezony jest warunkowy. W ciepłą zimę pszczoły mogą zachorować na choroby „wiosenne”.

Objawy, zwłaszcza w chorobach wirusowych, często pokrywają się lub wyglądają bardzo podobnie. Dlatego w większości przypadków diagnoza wymaga badania laboratoryjnego. Z drugiej strony leczenie wielu chorób odbywa się za pomocą tych samych leków.

To ważne! Antybiotykoterapia pszczół odbywa się po wypompowaniu miodu.

Ale to tylko wtedy, gdy plany sprzedają produkty. Wybierając między ratowaniem rodziny a zarabianiem na ulu, lepiej uratować kolonię.

Diagnozowanie

Z wyjątkiem rzadkich przypadków, kiedy można stwierdzić, że choroba dotknęła rodzinę pszczół, diagnoza powinna być przeprowadzona w laboratorium. Sam pszczelarz prawdopodobnie będzie w stanie określić tylko obecność makro-szkodników w ulu: roztocza warrozy lub ćmy woskowej. Są inni kochankowie, którzy jedzą miód lub larwy. Ale to są dość duże owady. Ale nawet w tym przypadku początkujący pszczelarze często nie są w stanie zrozumieć, jakie plamy pojawiły się na ich pszczołach: czy jest to varroa, czy pyłek. Dlatego w jakichkolwiek wątpliwych przypadkach pszczoły muszą przejść do badań.

Kontrola kolonii pszczół: na co należy zwrócić uwagę

Podczas kontroli uli i oceny zdrowia rodziny należy zwrócić uwagę na niektóre objawy choroby:

  • obecność dużej liczby czerwia trutni (problemy w macicy);
  • duża liczba brzydkich pszczół (roztoczy);
  • zbyt wiele słabych punktów (choroby bakteryjne i wirusowe);
  • niezdolność pszczół do latania;
  • pracownicy dzielą zamknięte komórki;
  • zmienić kolor czapki;
  • przykrywanie;
  • tworzenie się otworów w środku pokryw;
  • biegunka.

Wszystko to są pierwsze objawy choroby. Kiedy się pojawią, możesz spróbować zdiagnozować siebie, ale lepiej podać materiał do analizy.

Kiedy konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki laboratoryjnej

W rzeczywistości, z wyjątkiem bardzo oczywistych objawów, diagnostyka laboratoryjna będzie musiała być przeprowadzona z powodu jakichkolwiek objawów choroby. Bardzo do siebie podobne:

  • amebiasis i nosema;
  • konopidoza i fałszywa miaza;
  • zgnilec

Dokładne rozpoznanie wirusozy często można ustalić tylko w laboratorium. Do analiz, w zależności od rodzaju choroby, należy zbierać martwe lub żywe pszczoły. Kiedy miazah potrzebuje umarłych. Kiedy virose - żyj, który jest wstępnie wylaną substancją konserwującą.

Choroby zakaźne pszczół i ich leczenie

Choroby zakaźne obejmują:

  • wirusowy;
  • bakteryjny;
  • spowodowane najprostszym.

Te choroby, które występują, gdy pasożytują pszczoły na innych organizmach, nazywane są inwazyjnymi.

Spośród chorób zakaźnych leczone są tylko te wywołane bakteriami i pierwotniakami, ponieważ można je leczyć antybiotykami. W przypadku chorób wirusowych należy podjąć środki zapobiegawcze. Przy silnej infekcji we wszystkich przypadkach kolonie są niszczone.

Wirusowe

Wszelkie choroby wirusowe różnią się od bakteryjnych tym, że są powodowane przez samoreplikujące się miejsce RNA. Wirus nie może być nawet nazywany żywym organizmem. Dlatego biologowie i lekarze zwykle nie mówią o zniszczeniu, ale o dezaktywacji wirusa.

Wraz z pojawieniem się wirusa u pszczół leczenie jest już bezużyteczne. Możesz wspierać rodziny tylko poprzez zastosowanie leczenia objawowego. Ale lepiej nie dopuszczać chorób wirusowych za pomocą środków zapobiegawczych.

W większości przypadków choroba wirusa u pszczół wyraża się w każdej postaci paraliżu:

  • przewlekły;
  • ostry
  • wirusowy.

Objawy paraliżu u pszczół i leczenie choroby będą zależeć od wirusa, który dotknął rodzinę.

Paraliż wirusowy

Poczwarki i dorośli będą chorzy. Podczas choroby zmienia się kolor pszczół, uszkodzenie układu nerwowego i śmierć. Najczęstsze przypadki porażenia wirusowego wiosną i latem. Pojawienie się choroby przyczynia się do braku pergi w ulu i nagłych zmian pogody od zimna do ciepła i odwrotnie.

Wirus jest niestabilny. W najbardziej sprzyjających warunkach pozostaje aktywna nie dłużej niż miesiąc. Zakażenie następuje po kontakcie chorego ze zdrowym. Okres inkubacji choroby wynosi 4-10 dni.

Objawy paraliżu wirusowego:

  • niemożność startu;
  • letarg;
  • drżenie skrzydeł i ciała;
  • brak koordynacji ruchów;
  • brak reakcji na bodźce zewnętrzne.

Ponieważ pszczoły mają czas na powrót do domu, wszystkie te objawy choroby można zaobserwować na platformie lądowania lub w pobliżu ula.

Ze względu na nagromadzenie wodnistej zawartości w jelicie, brzuch nabrzmiewa. Na klatce piersiowej i brzuchu spada włos, nadając pszczołom kolor, a owad staje się lśniący i czarny. Pachnie gnijącymi rybami. 1-2 tygodnie po wystąpieniu objawów pszczoła umiera.

Diagnoza jest przeprowadzana w laboratorium. Aby to zrobić, 15-20 żywych okazów z objawami choroby zbiera się w słoiku, wypełnia gliceryną lub ciekłą parafiną i przesyła do analizy.

Leczenie paraliżu wirusowego u pszczół nie jest rozwijane. Zapobieganie prowadzi się za pomocą różnych leków w zależności od pory roku, w której wystąpiła epidemia choroby:

  • latem dają suplementy preparatami witaminowymi i antybiotykami;
  • wczesną wiosną używają suplementów białkowych;
  • W każdej chwili, gdy występuje paraliż pszczół, są one opryskiwane rybonukleazą trzustkową. Kurs 4 razy z przerwą 7 dni.

Porażenie wirusowe może być przewlekłe i ostre. Nie są to różne formy choroby, są to dwa różne typy. A porażenie powoduje różne szczepy wirusa.

Ostry paraliż

Ten typ choroby dotyka tylko dorosłych. Na ostry i zawsze kończy się śmiercią wszystkich dorosłych pszczół w kolonii, objawiających się wczesną wiosną. Czasami błysk może wystąpić pod koniec zimy. W tym przypadku, podobnie jak w przypadku Nozematosis, w ulu widać postrzępioną ramę i martwe pszczoły.

Może wystąpić mieszany typ choroby, jeśli inna infekcja łączy się z porażeniem wirusowym. Diagnoza jest przeprowadzana w laboratorium. Sam pszczelarz po pojawieniu się szkieletu i martwych pszczół nie będzie w stanie określić, z jakiej choroby powinny być leczone rodziny. Nie można skontaktować się z laboratorium tylko wtedy, gdy istnieje pewność, że pszczoły mają niektóre z paraliżów. Leczenie wszystkich rodzajów paraliżu wirusowego odbywa się za pomocą tych samych preparatów.

Przewlekły paraliż

Z powodu szczepu, który powoduje przewlekły paraliż, wszystkie formy tej choroby nazywane są „czarną chorobą”. Ognisko występuje zwykle na wiosnę. Choroba przewlekłego paraliżu w zimie może pojawić się tylko jako wyjątek. Ze względu na wiosenny rozwój choroby nadano jej inne nazwy:

  • Maj;
  • lasowa łapówka;
  • czarny zespół łysienia.

Wpływa na wirusa, nie tylko dorosłych, ale także poczwarki. Objawy choroby są częste przy ostrym porażeniu. Jeśli nie podejmiesz środków w celu leczenia, rodzina szybko umiera. W leczeniu przewlekłego porażenia pszczoły używają tych samych leków, co w ostrym.

Skrzydło chmur

Naukowa nazwa choroby to viros. Choroba wirusowa przenoszona przez powietrze. Pszczoły mogą zachorować o każdej porze roku. Wirus jest zlokalizowany w klatce piersiowej i głowie pszczół. Macicę znaleziono w brzuchu.

Objaw choroby - niewyraźne skrzydła i niezdolność do lotu. Co więcej, drugi objaw jest stały, a pierwszy nie zawsze się manifestuje. Diagnoza jest przeprowadzana w laboratorium. Wirus 2 tygodnie po wystąpieniu objawów klinicznych prowadzi do śmierci pszczół. Nie ma lekarstwa.

Filamenowiroza

Inny rodzaj wirusozy, często spotykany w parach z Nosemą. Choroba jest spowodowana przez dużego wirusa DNA. Wpływa na jajniki i tkankę tłuszczową pszczół. Rodziny dotknięte wirusem hibernują źle i często umierają późną zimą lub wczesną wiosną. Sposoby transmisji wirusa są słabo poznane. Przypuszczalnie choroba może tolerować kleszcze warrozy.

Głównym znakiem porażki filamentowirusów rodzinnych - próby chorych czołgać się, nawet w zimne dni. Zdrowe pszczoły w tym czasie pozostają w ulu. Podczas wysiadania chore pszczoły pełzają po ziemi, nie mogąc wznieść się w powietrze.

Nie ma leczenia.

Stonewall

Choroba sezonowa. Rozwija się w przypadku niedoborów wołowiny i miodu, a także w obecności niekorzystnych warunków. Na południu Rosji objawy choroby można zaobserwować już w maju. Na bardziej północnych obszarach choroba rozwija się na początku miesięcy letnich.

Uwaga! 2-3-dniowe larwy są maksymalnie narażone na zakażenie.

Dorośli nie wykazują objawów choroby, ale przenoszą wirusa przez kilka sezonów. Maksymalny okres przechowywania aktywnego wirusa wynosi 9 miesięcy w plastrze miodu. W miodzie 1-2 miesiące, w zależności od temperatury przechowywania produktu. Występuje na wszystkich kontynentach.

Objawy

Pierwszym objawem choroby są zatopione czapki zapieczętowanych plastrów miodu. Może to być także pierwszy objaw zgnilizny. Podobne i oznaki rozkładu. W pierwszym stadium larwy sakularne nie rozpadają się na jednorodną gnilną masę, ale pozostają na plecach. Larwa jest wiotka, matowy. Później tkanki rozpadają się do postaci granulowanej cieczy, skóra pogrubia się i staje się biała. Larwy można łatwo usunąć z komórki.

Oznaki choroby znikają w lipcu i powracają w miesiącach jesiennych. W następnym sezonie cykl się powtarza. Opiekunami wirusa są najwyraźniej zdrowe pszczoły. Zarażając jedną larwę, choroba szybko rozprzestrzenia się w ulu.

Leczenie choroby nie jest przeprowadzane. Gdy wirus zostanie znaleziony w pasiece, ogłaszana jest kwarantanna. Macica jest usuwana z zainfekowanych rodzin na pewien czas. Do celów profilaktycznych pszczoły są karmione syropem cukrowym z Levomycetin lub Biomitsin.

Spowodowane przez bakteriozę i grzybicę

Oprócz wirusów pszczoły mają wystarczająco dużo chorób bakteryjnych. Z powodu braku wentylacji i wysokiej wilgotności w ulu często zaczyna się pleśń. Zarodniki grzybów pleśniowych nieustannie lecą w powietrzu, dzięki czemu można chronić się przed grzybicami tylko dzięki odpowiedniemu ułożeniu uli.

Paratyphoid

On gafnioz lub biegunka zakaźna. Czynnikiem sprawczym jest przedstawiciel rodziny enterobakterii Hafnia alvei. Objawy choroby:

  • powiększony brzuch;
  • żółto-brązowa biegunka;
  • nieprzyjemny zapach;
  • pszczoły są osłabione, nie mogą latać.

Czynnik chorobowy przenika do jelita z zanieczyszczoną paszą i wodą. Okres inkubacji wynosi 3-14 dni. Zarażając rodzinę pod koniec zimy, obserwują rozpad klubu, podniecenie pszczół i opuszczenie pracujących osób przez spedytora.

Leczenie prowadzi Levomycetinum i Myocin. Aby uzyskać dokładną diagnozę, musisz przekazać pszczoły do ​​laboratorium.

Colibacteriosis

Albo escherioza. Objawy kolibakteriozy są podobne do gorączki paratyfusowej:

  • powiększony brzuch;
  • biegunka;
  • utrata zdolności do latania.

Ponownie wymaga analizy w laboratorium. Antybiotyki działające na mikroflorę jelitową są również stosowane w leczeniu echeriozy.

Melanoza

Choroba grzybicza, która najczęściej dotyka macicy. Królowe tracą zdolność do rozmnażania się, ponieważ grzyb infekuje jajniki i nabłonek nasienny. Początkowy etap choroby jest bezobjawowy, ale później kobieta traci zdolność do leżenia i osiadania. Brzuch jest również powiększony.

Kurs antybiotyków jest tracony na leczenie.

Posocznica

Choroba bakteryjna. W ludziach i w zastosowaniu do osoby ta choroba nazywana jest ogólnym zakażeniem krwi. U pszczół hemolimfa jest pierwszą ofiarą, która zastępuje ludzką krew tymi owadami.

Posocznica może występować w dwóch postaciach: ostrej i przewlekłej. W pierwszym przypadku objawy choroby pojawiają się szybko:

  • zmniejszona aktywność;
  • utracona zdolność do latania;
  • śmierć z objawami paraliżu.

W postaci przewlekłej objawy choroby są nieobecne aż do śmierci pszczoły. W przypadku posocznicy pszczoły zazwyczaj umierają w ogromnych ilościach. Nie ma leczenia.

Ascospherosis

Powoduje ascosferę grzybów pleśniowych. Najbardziej korzystne warunki dla rozwoju pleśni występują w deszczowe lato. Ascosphere najczęściej wpływa na czerwę trutni, ponieważ znajduje się bliżej ścian ula, na którym kondensat może gromadzić się podczas słabej wentylacji.

Głównym objawem ascospherosis są białe larwy lub plastry miodu. Zamiast larw w grzebieniu można znaleźć małe białe grudki przypominające okruchy kredy. Z powodu tej cechy choroba otrzymała nazwę ludu „czerwia wapiennego”.

Leczenie ascospherosis jest produkowane przez fungicydy specjalnie opracowane do tego celu. Ale nawet oni tylko wstrzymują rozwój pleśni. Przy silnej infekcji rodziny lub jeśli kolonia jest słaba, leczenie nie jest przeprowadzane. Rój zostaje zniszczony wraz z ulem.

Aspergiloza

Sprawca choroby - niesławna czarna pleśń. Aspergiloza dotyczy wszystkich organizmów żywych o osłabionym układzie odpornościowym. U pszczół najbardziej podatne są choroby osiadłych larw. Ale czasami pleśń zaczyna rosnąć na dorosłych pszczołach. Dzieje się tak, gdy członkowie kolonii są osłabieni przez zimowy strajk głodowy.

W początkowej fazie choroby pszczoły są bardzo wzburzone. Później ten stan jest zastępowany przez słabość. Owady giną. Podczas badania pszczół zabitych przez aspergilozę widać na ich brzuchu czarną pleśń.

Leczenie aspergilozy nie jest rozwinięte. Czarna pleśń jest trudnym do zabicia grzybem, więc zamiast próbować leczyć, rój i rodzina są spalone.

Foulbrood

Choroba bakteryjna pszczół. Pszczoły cierpią na 3 rodzaje zgniłych:

  • Amerykański;
  • Europejski;
  • paragnilz.

Wszystkie 3 rodzaje chorób powodują nieruchome bakterie w kształcie pręcików zdolne do tworzenia zarodników. Takie bakterie są powszechnie nazywane pałeczkami.

Zgnilec amerykański

Bakteria zakaża dorosłe larwy w zamkniętych komórkach. Może również wpływać na młode poczwarki. Nieuszczelnione lęgi odporne na choroby.

Niebezpieczeństwo amerykańskiego zgnilizny polega na tym, że spory mogą trwać przez dziesięciolecia. Nawet podczas gotowania umierają dopiero po 13 minutach. Taka odporność znacznie komplikuje leczenie choroby, a także przetwarzanie uli i narzędzi.

Najłatwiej jest wykryć zgniliznę amerykańską jesienią po zaprzestaniu składania jaj. Objawy:

  • osłony komórek spłaszczone;
  • otwory w czapkach;
  • kolor larw zmienia się z białego na jasnobrązowy, a następnie ciemnieje;
  • w larwach segmenty znikają;
  • na ostatnim etapie zamienia się w jednorodną ciemną masę o zgniłym zapachu;
  • resztki larw wysychają na dnie celi.

Leczenie

Głównymi metodami leczenia jest zmniejszenie odsetka bakterii na jednostkę powierzchni ula. Gdy pojawia się zgniła rodzina, ścinają i ogrzewają gniazda. Zainfekowane królowe powinny zostać zastąpione nowymi. Jeśli nie jest to możliwe, macica jest trzymana w klatce przez tydzień.

Przy silnej infekcji pszczoły są destylowane do nowego ula. Pod koniec dnia, kiedy wszystkie osoby wracają do domu, zostają zmiecione do pudełka i trzymane przez 2 dni bez jedzenia. Następnie pszczoły zostają przeniesione do nowego, zdezynfekowanego ula.

Do leczenia pszczoły są karmione syropem cukrowym z dodatkiem antybiotyków i sodu norsulfazol.

Europejski zgnilec

Najczęstsza choroba na kontynencie euroazjatyckim. Zgnilec europejski zaraża równie dobrze pszczoły jak i czerwia truteń. Znaki:

  • obecność luk w grzebieniu z czerwiem lub komórkami z jajami i młodymi larwami w środku zapieczętowanego potomstwa: jest to pierwszy znak, który powinien ostrzec pszczelarza;
  • zmiana koloru w zakażonych larwach z białej na żółtą;
  • rozkład larwy i jej przekształcenie w ciemną masę śluzową.

Zabieg jest taki sam jak w przypadku zgnilca amerykańskiego.

Paragnilety

Inna nazwa to „fałszywa zgnilizna”. Powoduje to paralway Bacillus. Zarodniki utrzymują się w ulu, plastrach miodu i miodzie przez okres do 1 roku, aż do 3 lat. Zainfekowane larwy w otwartych i zamkniętych komórkach. W przewlekłym przebiegu choroby poczwarki są również podatne na infekcje. Sposoby infekcji i objawy choroby są podobne do innych rodzajów zgniłych. Objawy fałszywej zgnilizny w zakażeniu otwartego potomstwa:

  • zwiększona aktywność lokomotoryczna larw;
  • nienaturalna pozycja w komórkach;
  • zapach larw zabitych w otwartych komórkach;
  • transformacja larw w skorupy.

Wraz z paragnilem wiek martwych larw jest większy niż w Europie.

Objawy paragnilii z zamkniętym lęgiem:

  • wybrzuszone czapki na zapieczętowanym lęgu;
  • zaciemnienie pokryw;
  • formacja w środku wgłębienia w kształcie stożka pokrywy, ale bez otworu;
  • przekształcenie larw w lepką masę podobną do pasty z zapachem zgnilizny;
  • tworzenie się ciemnych skorup z suszonych larw, łatwo usuwalnych z plastrów miodu.

Poczwarki uderzone paragnilusem przestają się rozwijać i ciemnieją. Wewnątrz poczwarki znajduje się błotnista szara ciecz o gnijącym zapachu.

To ważne! Gdy na pasiece pojawia się paragnilis, nakłada się kwarantannę.

Leczenie chorób i środki zapobiegawcze są takie same jak w przypadku zgnilca amerykańskiego.

Inwazyjne choroby pszczół i ich leczenie

Choroby inwazyjne nazywane są chorobami, które powstają w wyniku ataku pasożytów. Na pszczołach pasożytować:

  • muchy;
  • szczypce;
  • nicienie;
  • najprostsze pasożyty jelitowe;
  • wszy pszczół;
  • niektóre gatunki chrząszczy chrząszczy.

Choroby powodowane przez muchy nazywane są „miaz”. Miase może być nie tylko u pszczół, ale nawet u ludzi. Pasożytnicze muchy, które powodują myases, są różne.

Miaz

Myazy występują w ciele zwierzęcia z powodu przenikania larw muchy do tkanek miękkich. В случае с пчелами такое паразитирование нельзя назвать миазом, так как в норме животное выживает. Пчела, зараженная опарышем, всегда погибает.

Один из вредителей пчеловодства – пчелиная горбунья (Phora incrassata Mg.), откладывает яйца в личинок медоносных пчел. Опарыш мухи развивается в личинке пчелы 5 дней. После этого будущая муха выходит наружу, падает на дно улья или на землю и окукливается. Заканчивает развитие муха уже вне хозяина. Личинка пчелы при этом погибает.

Лечения от паразита не существует. Как меру профилактики применяют систематическую чистку улья от подмора и другого мусора.

Конопидоз

Другие вредители, вызывающие миазы у пчел, принадлежат к семейству Conipidae рода Physocephala. Из 600 известных видов на территории России обитают 100.

Заражение пчел опарышами конопид происходит во время полета. Яйца муха откладывает в дыхальца или просто на тело. Личинка перебирается в трахею и через нее в брюшную полость пчелы. В процессе развития и питания опарыш уничтожает внутренние органы пчелы. После 3 стадии личинки мухи окукливается.

У конопидов куколка остается созревать внутри шкурки личинки. Созревание длится 20-25 дней, но большинство мух остается зимовать в куколке и вылетает только на следующий год.

To ważne! Конопиды также заражают шмелей и последствия для шмелиной семьи такие же, как для пчелиной.

Признаки заражения:

  • потеря способности к полету;
  • сильно увеличенное брюшко;
  • возле ульев много мертвых пчел, лежащих в характерной позе: на спине с полностью вытянутым хоботком и наполненным вытянутым брюшком;
  • сквозь сегментарные перепонки в брюшке можно увидеть белую личинку или темную куколку;
  • резкое ослабление колоний.

Из-за наличия в брюшке живого опарыша, оно может быть подвижным даже у мертвой пчелы.

Диагностику болезни проводят в лаборатории, так как существуют мухи, паразитирующие на мертвых насекомых и вызывающие ложный миаз. Определить, какая из личинок находится в брюшке пчелы, может только специалист в лабораторных условиях.

Лечение болезни не разработано. В качестве профилактических мер регулярно вычищают площадки под ульями и ставят возле ульев палки, пропитанные инсектицидами. Мухи травятся, садясь на эти палки.

Сенотаиниоз

Вызывают болезнь личинки мухи-паразита Senotainia tricuspis. Это насекомое похоже на обычную домовую муху. Имеет сходство с вольфартовой. Но интересуется только пчелами. Муха живородящая. Обитает в южных регионах России на опушках лесов.

Сенотаиниоз незаразен. Провоцирует его только муха, которая нападает на вылетевших пчел и откладывает опарышей на сочленение головы с грудью.

To ważne! Муха очень плодовита и может откладывать личинок каждые 6-10 секунд.

Основной признак наличия паразита – ползающие с расправленными крыльями пчелы, которые не в состоянии взлететь. Связано это с тем, что опарыши паразитируют в грудном отделе рабочих особей и выедают мышцы. Незначительное заражение личинками можно не заметить. При сильном поражении таких ползающих пчел будет много.

Nie ma lekarstwa. Вместо лечения, используют профилактические меры по выявлению на пасеке мух и их уничтожению. Но применяемые для избавления от мух инсектициды также убивают и пчел. Применение инсектицидов проводят по определенным схемам. Наличие мух выявляют, ставя возле ульев белые тарелки с водой. Мухи предпочитают садиться на белое.

Мермитидоз

Если есть кишечник, будут и глисты. Даже если кишечник имеет относительно примитивное строение. Наиболее распространенный у пчел гельминтоз вызывают личинки нематод. Эта болезнь у пчел называется мермитидозом. Название нематоз не совсем точное, так как нематоды – это тип круглых червей. Не все они паразиты.

Мермитиды по классификации находятся на 2 разряда ниже нематод. Паразитируют на насекомых, членистоногих, дождевых червях и другим подобных организмах. Каждый вид специфичен для своего хозяина.

В кишечнике пчел паразитируют личинки мермитид. Взрослые нематоды живут в почве. Благоприятные условия для болезни создают наличие крупного водоема вблизи пасеки и повышенная влажность.

Личинки проникают в пчелу во время сбора ею пыльцы и нектара. Либо насекомые приносят их в улей вместе с водой. Личинок правильнее было бы называть хищниками, так как паразит не заинтересован в гибели хозяина. В случае же заражения мермитидами пчела погибает. Вышедшие из ее тела нематоды продолжают самостоятельно жить в земле, откладывая тысячи яиц в течение своей жизни.

Симптомы болезни выражаются в утрате пчелами способности к полету и последующей гибелью насекомых. Диагноз ставят после исследования кишечника пчел под микроскопом в лаборатории. При заражении мермитидами в ЖКТ пчелы будут обнаружены личинки.

Лечение мермитидоза не разработано. Больные семьи уничтожают. Для профилактики болезни пасеку переносят на сухое место.

Болезни пчел, вызываемые простейшими

Существуют также заболевания пчел, вызываемые простейшими организмами, паразитирующими в кишечнике насекомых. Najczęstsze to:

  • нозематоз;
  • амебиаз;
  • грегариноз.

Из-за внешних признаков иногда можно спутать различные болезни. Из-за этого для точной постановки диагноза и успешного лечения потребуются лабораторные исследования.

Нозематоз

Во время весеннего переселения семей в новые ульи рекомендовано удалять опоношенные рамки. Термин «опоношенные» означает, что рамки испачканы жидким пометом пчел. Понос у пчел в зимнее время возникает из-за заражения ноземой. Развиваться болезнь начинает с конца зимы. Максимального уровня заражения нозематоз достигает в апреле-мае.

Болеют все взрослые члены колонии. В организм пчел нозема попадает в виде спор вместе с зараженной водой и кормом. Может сохраняться в меде и сотах в течение многих лет. Поэтому и рекомендовано ежегодно менять ульи и рамки.

Uwaga! Нозема выделяется вместе с жидкими экскрементами, поэтому большое количество старых пчел способствует распространению болезни.

Лечение пчел от нозематоза проводят, используя раствор фумагиллина в сахарном сиропе. Профилактические меры стандартные: соблюдение условий содержания пчел и систематическая дезинфекция всего оборудования и инвентаря на пасеке.

Амебиаз

Болезнь вызывают амебы вида Malpighamoeba mellificae. Паразитируют амебы в пищеварительной системе пчел, выедая мягкие ткани. Основной признак амебиаза – резкое сокращение численности колоний. При этой болезни пчелы погибают не в улье, а во время вылета, поэтому мертвых особей в ульях будет мало.

Кроме уменьшения численности можно наблюдать:

  • увеличенное брюшко;
  • biegunka;
  • при открытии улья резкий неприятный запах.

Наиболее благоприятный период для жизнедеятельности амеб – весенне-осенний период. «Основное время» нозематоза – зима или ранняя весна. Понос у пчел летом с большой долей вероятности указывает на заболевание пчел амебиазом.

Амебы остаются в организме более 6 месяцев. У маток болезнь протекает вяло и диагностировать ее сложно. Амебиаз у королев лучше заметен в зимнее время.

Для лечения болезни назначают контактные и системные тканевые препараты. Первые предназначены для прекращения распространения амеб, вторые убивают паразитов в организме пчелы.

Контактные препараты:

  • этофамид;
  • паромомицин;
  • клефамид;
  • дилоксанид фуроат.

Препараты используются для лечения паразитарных инфекций и против кишечных паразитов.

К системным тканевым амебиацидам относятся:

  • секнидазол;
  • метронидазол;
  • тинидазол;
  • орнидазол.

Лечение основано на том, что препараты проникают в ткани, и при питании амеба погибает.

Грегариноз

Болезнь вызывают одноклеточные кишечные паразиты – настоящие грегарины. Обнаружены не во всех странах. Но в России встречаются в теплом климате. В холодном и умеренном грегариноз – редкость. Заражаются пчелы при употреблении спор грегарин вместе с водой.

При интенсивном питании грегарин разрушаются жировые тела, и срок жизни пчел резко сокращается. Зараженные матки погибают весной.

Диагноз ставят, учитывая эпизоотическую обстановку в регионе, после лабораторных исследований. Для диагностики требуется 20-30 особей из подозрительной на грегариноз семьи.

Лечение пчел от грегариноза проводят так же, как при нозематозе.

Энтомозы

Это болезни, вызываемые внешними паразитическими насекомыми. Отличие от миазов в том, что при энтомозе паразит не проникает внутрь тела пчелы.

Браулез

В простонародье вшивость. Вызывают болезнь насекомые браулы. Внешне пчелиные вши очень схожи с клещом варроа:

  • красно-бурый окрас;
  • округлое тело;
  • схожее место дислокации на теле пчелы;
  • совмещенные ареалы.

Наиболее часто браулы встречаются на Дальнем Востоке и в Закавказье.

Браулы заражают пчел, переходя «пешком» на здоровую особь. Питаются вши воском и на первый взгляд не вредят пчелам.

При размножении браула откладывает 1 яйцо в ячейку. Выйдя из яйца, личинка в процессе развития успевает прогрызть в крышечках ход до 10 см длиной, после чего окукливается.

Признаки браулеза:

  • беспокойное поведение колонии;
  • сокращение срока жизни рабочих особей;
  • снижение яйцекладки у матки;
  • пчелы приносят меньше запасов;
  • ухудшения развития колонии весной;
  • тяжелые зимовки;
  • при сильном заражении слет роя из улья.

Провоцирующие факторы для болезни: старые соты, грязь, теплая зима. Браулы также могут попадать в другой улей вместе с рамками, при поимке чужих роев или подсадке зараженных новых маток.

Лечение браулеза проводят так же, как при заражении семьи варроатозом. Эти паразиты часто встречаются вместе. При проведении профилактических мер будет уменьшаться не только численность браул, но и варроа.

Мелеоз

Powoduje chrząszcze z gatunku Meloe brevicollis lub krótkowłosą koszulę. Imago odżywia się nektarem kwiatów i nie przynosi szkody. Larwy pasożytują w gniazdach mielonych pszczół. Można je znaleźć w ulu pszczół miodnych. Larwy gryzą błony międzysegmentowe na brzuchu i ssą hemolimfę. Pszczoła umiera. Przy silnej infekcji pasożytami cała rodzina może umrzeć.

Leczenie meleozy nie jest rozwijane. Sposoby walki z chorobą - leczenie otaczających obszarów środkami owadobójczymi, ale także doprowadzi do śmierci pszczół.

Arachnoza

Ogólnej nazwie tych chorób podano pajęczaki, czyli kleszcze. Co najmniej 2 rodzaje roztoczy pasożytują na pszczołach: duża warroza i mikroskopijne roztocza (Acarapis woodi).

Varroatosis

Roztocza Varroa żywią się hemolimfą larw pszczół. Samica roztocza swoje jaja w jeszcze nie zapieczętowanej komórce z czerwiem. Preferuje larwy trutni, ponieważ larwy trutni są większe. Kleszcze porażone kleszczami nie otrzymują wystarczających składników odżywczych, a pszczoły pozostawiają komórki małe i słabe. Jeśli kilka kleszczy pasożytowało na jednej larwie, dorosły owad zostanie oszpecony: ze słabo rozwiniętymi skrzydłami, słabo rozwiniętymi nogami lub innymi problemami. Larwa może umrzeć, jeśli samica kleszcza ułoży się w komórce z 6 jaj.

Zabieg przeprowadzany jest za pomocą specjalnie opracowanych preparatów, które nie szkodzą pszczołom. W jakości profilaktyki na wiosnę niszczymy czerwia lęgowe.

Akarapidoza

Choroba jest również nazywana akarozą, ale jest to bardziej ogólna nazwa. Czynnikiem wywołującym chorobę jest acarapis kleszczowy woody (Acarapis woodi). Zapłodniony samica roztoczy jaja w tchawicy pszczół. Roztocza gryzą tkanki i żywią się hemolimfą. W dużych ilościach może zablokować drogę do powietrza. Od górnej tchawicy kleszcze stopniowo przesuwają się w dół. Dorosłe osobniki trzymają się od wewnątrz u podstawy skrzydeł. Po zapłodnieniu samica wychodzi przez spirustę.

To ważne! Lęg nie dotyka kleszcza, więc gdy wykryta zostanie choroba plastra miodu z czerwiem, może zostać przeniesiona do zdrowego ula.

Głównym czasem infekcji jest zima. Kleszcz nie żyje zbyt nisko (do 2 ° C), ani w zbyt wysokich temperaturach letnich. W ciepłym ulu, przy bliskim kontakcie zdrowych osób z pacjentami, dla kleszcza tworzone są optymalne warunki reprodukcji. Na jednej pszczole może być do 150 jaj i dorosłych. Oznaki akarapisu kleszczy:

  • utrata zdolności do latania z powodu braku powietrza;
  • dużo martwych pod koniec zimujących pszczół ze skrzydłami rozłożonymi pod różnymi kątami;
  • osłabiona ściana.

Możesz spróbować zdiagnozować siebie. Aby to zrobić, pszczoła jest zamrożona. Następnie odcięli głowę za pomocą kołnierza przedpiersiowego i zbadali nagie tchawice. Czarna, żółta lub brązowa tchawica wskazuje na zakażenie kleszczami drzewiastymi akarapisami.

Leczenie jest trudne ze względu na fakt, że kleszcze brodzą głęboko w ciele gospodarza. Do leczenia stosuje się fumigację specjalnymi preparatami roztoczobójczymi.

Choroby czerwia

Praktycznie wszystkie choroby czerwiowe są zakaźne:

  • wszelkiego rodzaju zgrzyby;
  • ascofereza;
  • wylęgarnia sakralna;

Niektóre z tych chorób mogą dotknąć dorosłe pszczoły. Nawet jeśli choroba jest bezobjawowa, chora pszczoła jest nosicielem infekcji.

Istnieją niezakaźne choroby czerwiu związane z niewłaściwą konserwacją i chowem wsobnym: chłodzenie i blaknięcie.

Zamrożone młode

Choroba nie jest zaraźliwa i dotyczy tylko poczwarek i larw. Zazwyczaj rasplod zamarza na wiosnę podczas powrotnych przymrozków. Drugi okres ryzyka to jesień. W tym czasie pszczoły idą do klubu i gołego plastra miodu z czerwiami. Jeśli jesień jest zimna i ule są na ulicy, lęg może również zamarznąć.

Martwy czerw jest wykrywany, gdy pszczoły zaczynają otwierać i czyścić komórki martwymi larwami. Różnica między tym a chorobami zakaźnymi: wśród umarłych nie ma zdrowych larw. Podczas infekcji zdrowe i chore larwy miesza się ze sobą.

Leczenie nie jest tutaj wymagane. Potrzebna jest tylko profilaktyka. Aby zapobiec zamarzaniu czerwiu, wystarczy podgrzać ule na czas i umieścić je w pomieszczeniu przystosowanym do zimowania.

Zamrożone młode

Chociaż zamrożone i zamrożone lęgi mają podobny dźwięk i występują w podobnych okolicznościach, istnieją poważne różnice między tymi dwoma chorobami. Choroba jest zwykle obserwowana po wystawie pasieki od zimowania do ulicy.

Rasplod zawiesza się na różnych etapach rozwoju: od jajka do poczwarki. Chociaż mrozy działają jak katalizator, prawdziwy powód pojawienia się zamrożonego potomstwa jest inny: macica wytwarza niezrównoważone potomstwo z powodu chowu wsobnego lub z powodu złej jakości paszy.

Oznaki zamrożonego potomstwa:

  • niejednorodny wygląd;
  • brak martwych larw charakterystycznych dla zgniłego zapachu;
  • wodniste larwy, są łatwe do usunięcia z komórek;
  • poczwarki mają słabo rozwiniętą część brzuszną.

Po pojawieniu się świeżego pyłku i powrocie do zdrowia z powodu dobrego odżywiania zamrożone potomstwo znika. Jedyną metodą leczenia jest zapewnienie kolonii pełnowartościowego pokarmu. Zapobieganie tej chorobie to terminowa zmiana macicy u młodych, dobre odżywianie pszczół i zapobieganie chowie wsobnemu.

Nie zaraźliwe choroby pszczół i ich znaków, zdjęcia

Choroby niezakaźne u jakichkolwiek zwierząt są zredukowane do trzech grup:

  • zaburzenia metaboliczne z powodu złej diety;
  • zatrucie;
  • obrażenia.

Ostatnia pszczoła nie dotyczy, ponieważ jedna osoba dla kolonii nie ma ceny. Pierwsze dwie grupy dotyczą całej kolonii.

Choroby spowodowane naruszeniem zasad treści

Jeśli zbyt wiele miodu i chleba pszczół zostanie usuniętych z ula, pszczoły staną w obliczu zagrożenia głodem. Większość chorób z zaburzeniami metabolicznymi występuje właśnie z powodu braku pożywienia. Postem może być:

  • węglowodan;
  • białkowe;
  • woda.

Z powodu złej treści zazwyczaj występują tylko dwa problemy: zamrożenie rodzin i parzenie.

Węglowodany

Głód węglowodanów występuje, gdy brakuje miodu na zimowanie kolonii. Głód węglowodanowy i białkowy prowadzą do wyczerpania pszczół i potomstwa, a następnie śmierci. Oznaki głodu węglowodanów:

  • pstrokaty czerwia;
  • małe, słabo rozwinięte i ospałe pszczoły pielęgniarki;
  • mała ilość lęgów drukowych;
  • brak lub nieznaczna ilość pyłku lub pergi w gnieździe;
  • martwe pszczoły w pobliżu ula;
  • pusty kanał trawienny u umierających osób;
  • wiele odrzuconych larw w pobliżu ula.

Zimą głodujące pszczoły wydają dźwięk przypominający szelest jesiennych liści. Jeśli pszczoły umierają w ulu, zawsze znajdują się w komórkach.

Przyczyną braku miodu może być:

  • krystalizacja;
  • fermentacja;
  • miód niskiej jakości;
  • niewłaściwy montaż gniazda.

Nie jest wymagane specjalne leczenie. Aby zapobiec głodowaniu, pszczoły karmione są miodem, syropem cukrowym, pergą lub jej substytutami. Zrób to latem i zimą.

Białko

Głód białka u pszczół występuje, gdy ula nie ma wystarczającej ilości wołowiny. Z powodu braku białka w pszczołach zmniejsza się odporność na choroby, zwłaszcza na Nosematosis. Leczenie głodówki polega na karmieniu pszczół substytutem chleba pszczelego. Zapobieganie jest tutaj proste: nie bądź chciwy i zostaw pszczoły na pyłku na zimę. Jeśli rok był zły, a kolonia nie mogła przechowywać wystarczającej ilości pyłku, można nakarmić pszczoły substytutem pyłku.

Woda

Głód wody, jest także zatwardziały, nazywany jest też chorobą majową u ludzi. Występuje najczęściej na wiosnę. Ale tutaj nie ma szczególnej sezonowości. Objawy głodu wody mogą pojawić się jesienią.

Głównym objawem choroby jest jelito tylne pszczół przepełnione suchym pyłkiem. Możesz podejrzewać problem, gdy młode pszczoły rodzą testament. Podczas głodu wodnego pszczoły pojawiają się na zewnątrz w stanie silnego podniecenia, podejmują próby startu, ale nie mogą.

Leczenie musi rozpocząć się szybko, ale polega na dostarczeniu owadom wody. Jeśli choroba przeszła już do trudnego etapu, pszczołom podaje się syrop cukrowy do picia. W celu zapobiegania chorobom w pasiece organizują dobre miejsce do podlewania pszczół i usuwają plastry miodu z uli.

Gotowanie na parze

Konsekwencja nieprawidłowo ułożonej wentylacji. Tak zwana szybka śmierć kolonii z powodu wysokiej wilgotności i temperatury w szczelnie zamkniętym pojemniku. Przyczyny choroby: szczelnie zamknięte wejście w przypadku słabej wentylacji. Lelet zamknięty podczas transportu uli lub podczas przetwarzania pól obok insektycydów. Gotowanie na parze występuje również wtedy, gdy kolonia jest trzymana w ciasnym, słabo wentylowanym miejscu i gdy rodzina jest wysyłana pocztą.

Objawy choroby:

  • głośny hałas podekscytowanych pszczół;
  • gęsto skrzyżowane owady;
  • potem hałas ustępuje, a ciepło wychodzące jest odczuwane z płótna sufitu;
  • miód kapie z dna ula;
  • komórki w gnieździe są odrywane;
  • pszczoły leżą na dnie, niektóre z nich pełzają;
  • owady stały się czarne z powodu mokrego włosia;
  • skrzydła przyklejone do brzucha;
  • niektóre osoby są wysmarowane miodem.

Podczas gotowania na parze nie odbywa się leczenie, lecz pilne uratowanie kolonii. W tym celu gniazdo otwiera się i daje pszczołom możliwość swobodnego lotu. Ul jest oczyszczony z miodu, plastrów i martwych owadów.

Do profilaktyki podczas transportu pasieki wystarczy kompetentna wentylacja. Po wysłaniu i tymczasowej izolacji zostawiają minimum miodu, zapewniają kolonię z wolną przestrzenią i pozostawiają otwory wentylacyjne.

Choroby spowodowane zatruciem

Wbrew wszelkiej logice ewolucyjnej pszczoły mogą zatruć się pyłkiem i nektarem kwiatów, z których zbierają miód. Ze względu na stosowanie insektycydów w rolnictwie, dziś można znaleźć chemiczne zatrucie kolonii. Zatrucie solne jest bardzo rzadkie. Niewielu ludzi podlewa pszczoły słoną wodą.

To ważne! Owady nie zatruwają się podczas pracy, ale kiedy używają gotowego miodu.

Choroba solna

Aby zatruć się solą, pszczoły muszą pić 5% roztworu soli. Tam, gdzie je biorą, zwykle nie jest określony. W przypadku tego rodzaju zatrucia istnieją dwa znaki: niepokój i hałas roju, a później zaprzestanie lotów. Zabieg jest prosty: latem i wiosną są one zamykane syropem cukrowym, zimą czystą wodą.

Toksyczność chemiczna

Najbardziej niebezpieczny rodzaj zatrucia. W toksykozie chemicznej cała pasieka może wyginąć. Objawy są podobne do tych, które można zaobserwować w przypadku zatrucia pyłkiem lub nektarem.

To ważne! Rozwój zatrucia chemicznego występuje wielokrotnie szybciej niż w przypadku naturalnego.

Nie ma lekarstwa na to zatrucie. Możesz przeprowadzić środki zapobiegawcze:

  • wyjaśnienie rolnikom czasu przetwarzania pestycydów do sadzenia;
  • zamknięcie ula w czasie przetwarzania;
  • umieszczanie pasiek poza sadzeniem drzew owocowych, ogrodów, pól i roślin.

Promień bezpieczeństwa wynosi 5 km.

Toksykoza pyłkowa

Występuje podczas kwitnienia trujących roślin. Oznaki zatrucia pyłkiem:

  • wysoka aktywność jednostki na początku;
  • letarg po kilku godzinach lub dniach;
  • opuchnięty brzuch;
  • niezdolność do lotu;
  • drgawki;
  • wypadnięcie z gniazda.

Zabieg przeprowadza się, owady otpaivaya 30% roztwór cukru i wody. Ale pasieka z trujących roślin lepiej jest usunąć.

Zatrucie nektarem

Zatrucie może również spowodować nektar niektórych roślin. Szczególnie niebezpieczny:

  • belladonna;
  • tytoń;
  • jaskiery.

Jeśli pszczoły są „szalone” i atakują wszystkie żywe istoty, lub odwrotnie, są apatyczne i niezdolne do lotu, musisz rozpocząć leczenie. Owady zatrute nektarem dają 70% syropu cukrowego.

Zanik zatrucia

Wkładka przyciąga pszczoły o słodkim smaku, ale to ekskrementy mszyc i innych owadów. Miód ze spadzi nie różni się wyglądem i smakiem od zwykłego, ale powoduje rozstrój jelita u pszczół. Czasami może to być śmiertelne.

Zatrucie upadkiem może wystąpić o każdej porze roku. Pierwszymi pracownikami są zatrute osoby. Podczas gromadzenia się w ulu miodu spadzi zaczyna się zatrucie samic i larw.

Pierwszą oznaką zatrucia jest ogromna słabość. Wiele osób zaburza pracę przewodu pokarmowego. Jelito martwej pszczoły wygląda ciemno pod mikroskopem.

Upadłe zatrucie jest praktycznie niemożliwe do wyleczenia, więc łatwiej jest temu zapobiec. Aby to zrobić, przygotowując się na zimę, należy sprawdzić miód pod kątem obecności szkodliwych substancji.

Środki zapobiegawcze

Zawsze łatwiej i taniej jest prowadzić profilaktykę niż leczyć pszczoły bez gwarancji rezultatów. Głównymi środkami zapobiegawczymi w pszczelarstwie są odpowiednie utrzymanie rodzin:

  • urządzenie dobrze wentylowane i ciepłe ule;
  • odkażanie zapasowych plastrów miodu;
  • aktualizuj komórki zagnieżdżające, podczas uboju lub odbudowy;
  • odzyskiwanie rodzin po łapówce. Przeprowadza się to z pomocą budowania młodych pszczół;
  • gniazda izolacyjne w przypadku dodatkowej rozbudowy;
  • zapewnienie rodzinom żywności wysokiej jakości w wystarczających ilościach;
  • scentralizowany miód pompujący;
  • zawartość zimowych odpornych pszczół;
  • poprawa zimowania.

Bardzo ważną rolę w zachowaniu zdrowia pszczół odgrywa wybór miejsca na pasiekę. Wybierając dobrze oświetlony obszar, termoregulacja uli będzie trudna. Umieszczenie pasieki w wilgotnym, zacienionym miejscu uli spowoduje rozwój grzybów. Wyjazd pszczoły na miód będzie również trudny. Należy wybrać suchy, osłonięty od wiatru obszar, w którym ule można przykryć w cieniu drzew.

Baza paszowa

Właściciel stacjonarnej pasieki może kontrolować liczbę i rodzaje roślin kwitnących, ale dla niego jest to tylko informacja dla odniesienia. Kiedy koczowniczy pszczelarstwo musi wybrać miejsce pod pasieką, tak aby w pobliżu nie było roślin z trującym pyłkiem. Zbieranie pszczół takich pokarmów doprowadzi nie tylko do chorób rodzin, ale także do zniszczenia samego miodu. Będzie też trujący.

To ważne! Rośliny kwitnące w pobliżu pasieki powinny wystarczyć, aby pszczoły mogły przechowywać maksymalną ilość pokarmu bez większego stresu.

Zapobieganie zimom

Pierwszym krokiem jest zajęcie się umieszczeniem uli w pokoju przygotowanym do zimowania. Sprawdź miód i wiśnie. Z ula usunięto:

  • nieuszczelniony miód;
  • miód ze zwiększoną dawką leków;
  • miód uzyskany od chorych pszczół.

Jakość miodu ulega znacznemu pogorszeniu, jeśli w pasiece występują choroby zakaźne. Tego miodu nie można karmić pszczołami.

Również dla zimujących pszczół koniecznie trzeba mieć pergę. Jego liczba w ulu powinna wynosić co najmniej 18 kg. Jeśli rodzina jest duża i masz dużo perga, odpowiednia kwota jest obliczana według schematu 1 kg perga na 4 kg miodu.

Uwaga! Pyłek z różnych gatunków roślin jest korzystniejszy dla pszczół 2-3 razy.

Higieniczne minimum perga w ciągu dnia 75 g. Czy pszczoły zbierają niezbędną ilość pyłku, określa się w okresie kwiecień-lipiec za pomocą kontrolnej pułapki pyłkowej.

Pszczoły nie wymagają wody w okresie zimowania. Brakuje tego, który jest zawarty w miodzie i perge.

Wniosek

Choroby pszczół są na tyle liczne, że powodują kłopoty pszczelarzowi. Aby zapobiegać chorobom, należy przestrzegać zasad sanitarnych i weterynaryjnych: zapobieganie jest zawsze łatwiejsze i tańsze niż leczenie choroby.